Mammografia w chorobach sutka (piersi)
Mammografia w chorobach sutka (piersi).
Badanie przesiewowe w chorobach sutka (piersi)
Badanie przesiewowe w chorobach sutka (piersi) polega na wstępnym wykonaniu mammografii w badanej grupie kobiet (w 2 standardowych projekcjach: skośnej przyśrodkowo-bocznej czyli MLO i kranio-kaudalnej czyli CC) oraz powtarzanych badaniach (wystarczy MLO) co 1,5-2 lata.
Około 90% kobiet ma wyniki bezzmianowe. Z pozostałych 10% około 3-5% musi zostać poddanych badaniom dodatkowym celem uściślenia rozpoznania. Większość z nich okazuje się zdrowa. Wśród wykrytych w ten sposób raków około 70 - 80% rokuje dobrze (wczesne stadium).
Wiek kobiet kierowanych do badań przesiewowych
- Przy braku objawów i czynników ryzyka - mammografia po 40 roku życia.
- Przy obecności objawów subiektywnych:
- sonomammografia (USG sutka) do 35 roku życia,
- mammografia po 35 roku życia.
- Grupy wysokiego ryzyka - mammografia po 35 roku życia.

Aparat mammograficzny (mammograf).

Badanie mammograficzne.
Czułość mammografii
Czułość mammografii w wykrywaniu zmian klinicznie bezobjawowych wynosi około 95% (w sutku gęstym około 75-80%).
Przyczyny błędów w mammografii
- Błędy obiektywne - gęsty sutek, niejasna zmiana (wskazane zastosowanie metod pomocniczych).
- Błędy techniczne - m.in. w technice wykonania.
- Błędy interpretacyjne - najczęściej "nie zauważenie" zmiany, rzadziej błędna interpretacja.
Przeciwwskazania do mammografii
Jedynym przeciwwskazaniem do mammografii jest ciąża. Nie zaleca się jednak mammografii u młodych kobiet (przed 35 rokiem życia) z uwagi na zwykle gęstą radiostrukturę sutka.
Technika badania - projekcje
- Skośna przyśrodkowo-boczna (MLO) - wykonywana standardowo, uwidacznia cały sutek z dobrze rozłożoną tkanką gruczołową, mięsień piersiowy i fragment tkanki podsutkowej.
- Kranio-kaudalna (CC) - wykonywana standardowo jako uzupełnienie projekcji skośnej, dobrze obrazuje część centralną i przyśrodkową sutka. Pozwala określić dokładniej lokalizację zmian widocznych w projekcji MLO. Uwidacznia cały sutek z dobrze widoczną zagruczołową tkanką tłuszczową, brodawkę sutkową, fragment mięśnia piersiowego i fałd przyśrodkowy sutka.
- Powiększenia - wykonywane dodatkowo, w przypadku stwierdzania trudnych do interpretacji, małych zmian.
Wskazania: ocena mikrozwapnień, zarysów zmian ogniskowych, niejednoznacznych zagęszczeń. - Boczna - wykonywana dodatkowo celem uściślenia lokalizacji zmian przed biopsją stereotaktyczną.
Pozwala też na uzyskanie obrazu "poziomów mleczka wapiennego" w mikrotorbielach. Uwidacznia cały sutek z fragmentem mięśnia piersiowego i tkanki podsutkowej oraz brodawkę sutkową. - Kranio-kaudalna rozszerzona:
- bocznie - wykonywana dodatkowo celem uwidocznienia zmian w ogonie Spence'a (widocznych na MLO, niewidocznych na CC),
- przyśrodkowo - wykonywana dodatkowo celem uwidocznienia zmian zlokalizowanych przyśrodkowo, blisko ściany klatki piersiowej,
- Styczna - wykonywana dodatkowo celem potwierdzenia podskórnego umiejscowienia zaobserwowanej zmiany (np. kaszak).
- Zrotowana - wykonywana dodatkowo jako uzupełnienie do projekcji CC, celem rozdzielenia struktur nakładających się na siebie w projekcji CC.
- Dolinowa - wykonywana dodatkowo projekcja CC na części przyśrodkowe obu sutków (przy podejrzeniu zmian tam zlokalizowanych).
- "Kleopatry" - wykonywana dodatkowo celem zobrazowania dolnego piętra pachy.
- Kaudo-kranialna - wykonywana dodatkowo, odwrotna do CC, celem uwidocznienia zmian na granicy górnych kwadrantów.

Projekcja kranio-kaudalna
- obraz z lupą powiększającą przedstawiający raka przewodowego prawego sutka.
Opis badania mammograficznego
Opis badania powinien zawierać:
- Ocenę utkania.
- Opis zmian ogniskowych (położenie - kwadrant, kształt/owalny, okrągły, zrazikowy, nieregularny, zaburzenie architektury/, rozmiar, gęstość/w stosunku do gęstości tkanki gruczołowej oraz tłuszczowej/, zarysy/dobrze lub źle odgraniczone, zatarte, spikularne/).
- Opis zwapnień (położenie, morfologia, rozmieszczenie/zgrupowane w skupiska, segmentarne (>2 cm3), regionalne, rozproszone, linijne/).
- Opis zmian struktury sutka (asymetria, zaburzenia architektoniki).
- Opis ewentualnych objawów dodatkowych (pogrubienie lub wciągnięcie skóry, wciągnięcie brodawki, powiększenie pachowych węzłów chłonnych, poszerzenie naczyń krwionośnych).
Na końcu należy określić charakter opisanych zmian (wnioski) i zalecić dalsze postępowanie takie jak:
- Bez zmian patologicznych - wskazana kontrolna mammografia za 1-2 lata.
- Zmiany łagodne - jak wyżej.
- Zmiany pośrednie, prawdopodobnie łagodne - wskazana kontrolna mammografia za ok. 6 miesięcy, ewentualnie wykonanie projekcji dodatkowych lub USG.
- Zmiany pośrednie, mogące sugerować raka - wskazana BAC.
- Zmiany o wysokim prawdopodobieństwie raka - konieczna BAC.
Opracowano na podstawie: Mammografia w diagnostyce raka sutka (pod redakcją Janiny Dziukowej - BelCorp Warszawa 1998).