Mammografia w chorobach sutka (piersi)

Mammografia w chorobach sutka (piersi).

Badanie przesiewowe w chorobach sutka (piersi)

Badanie przesiewowe w chorobach sutka (piersi) polega na wstępnym wykonaniu mammografii w badanej grupie kobiet (w 2 standardowych projekcjach: skośnej przyśrodkowo-bocznej czyli MLO i kranio-kaudalnej czyli CC) oraz powtarzanych badaniach (wystarczy MLO) co 1,5-2 lata.

Około 90% kobiet ma wyniki bezzmianowe. Z pozostałych 10% około 3-5% musi zostać poddanych badaniom dodatkowym celem uściślenia rozpoznania. Większość z nich okazuje się zdrowa. Wśród wykrytych w ten sposób raków około 70 - 80% rokuje dobrze (wczesne stadium).

Wiek kobiet kierowanych do badań przesiewowych

1. Przy braku objawów i czynników ryzyka - mammografia po 40 roku życia.
2. Przy obecności objawów subiektywnych:
• sonomammografia (USG sutka) do 35 roku życia,
• mammografia po 35 roku życia.
3. Grupy wysokiego ryzyka - mammografia po 35 roku życia.

Aparat mammograficzny (mammograf).

Badanie mammograficzne.

Czułość mammografii

Czułość mammografii w wykrywaniu zmian klinicznie bezobjawowych wynosi około 95% (w sutku gęstym około 75-80%).

Przyczyny błędów w mammografii

1. Błędy obiektywne - gęsty sutek, niejasna zmiana (wskazane zastosowanie metod pomocniczych).
2. Błędy techniczne - m.in. w technice wykonania.
3. Błędy interpretacyjne - najczęściej "nie zauważenie" zmiany, rzadziej błędna interpretacja.

Przeciwwskazania do mammografii

Jedynym przeciwwskazaniem do mammografii jest ciąża. Nie zaleca się jednak mammografii u młodych kobiet (przed 35 rokiem życia) z uwagi na zwykle gęstą radiostrukturę sutka.

Technika badania - projekcje

1. Skośna przyśrodkowo-boczna (MLO) - wykonywana standardowo, uwidacznia cały sutek z dobrze rozłożoną tkanką gruczołową, mięsień piersiowy i fragment tkanki podsutkowej.
2. Kranio-kaudalna (CC) - wykonywana standardowo jako uzupełnienie projekcji skośnej, dobrze obrazuje część centralną i przyśrodkową sutka. Pozwala określić dokładniej lokalizację zmian widocznych w projekcji MLO. Uwidacznia cały sutek z dobrze widoczną zagruczołową tkanką tłuszczową, brodawkę sutkową, fragment mięśnia piersiowego i fałd przyśrodkowy sutka.

Projekcja kranio-kaudalna
- obraz z lupą powiększającą przedstawiający raka przewodowego prawego sutka.

3. Powiększenia - wykonywane dodatkowo, w przypadku stwierdzania trudnych do interpretacji, małych zmian.
   Wskazania: ocena mikrozwapnień, zarysów zmian ogniskowych, niejednoznacznych zagęszczeń.
4. Boczna - wykonywana dodatkowo celem uściślenia lokalizacji zmian przed biopsją stereotaktyczną.
   Pozwala też na uzyskanie obrazu "poziomów mleczka wapiennego" w mikrotorbielach. Uwidacznia cały sutek z fragmentem mięśnia piersiowego i tkanki podsutkowej oraz brodawkę sutkową.
5. Kranio-kaudalna rozszerzona:
• bocznie - wykonywana dodatkowo celem uwidocznienia zmian w ogonie Spence'a (widocznych na MLO, niewidocznych na CC),
• przyśrodkowo - wykonywana dodatkowo celem uwidocznienia zmian zlokalizowanych przyśrodkowo, blisko ściany klatki piersiowej,
• Styczna - wykonywana dodatkowo celem potwierdzenia podskórnego umiejscowienia zaobserwowanej zmiany (np. kaszak).
6. Zrotowana - wykonywana dodatkowo jako uzupełnienie do projekcji CC, celem rozdzielenia struktur nakładających się na siebie w projekcji CC.
7. Dolinowa - wykonywana dodatkowo projekcja CC na części przyśrodkowe obu sutków (przy podejrzeniu zmian tam zlokalizowanych).
8. "Kleopatry" - wykonywana dodatkowo celem zobrazowania dolnego piętra pachy.
9. Kaudo-kranialna - wykonywana dodatkowo, odwrotna do CC, celem uwidocznienia zmian na granicy górnych kwadrantów.

Opis badania mammograficznego

Opis badania powinien zawierać:

1. Ocenę utkania.
2. Opis zmian ogniskowych (położenie - kwadrant, kształt/owalny, okrągły, zrazikowy, nieregularny, zaburzenie architektury/, rozmiar, gęstość/w stosunku do gęstości tkanki gruczołowej oraz tłuszczowej/, zarysy/dobrze lub źle odgraniczone, zatarte, spikularne/).
3. Opis zwapnień (położenie, morfologia, rozmieszczenie/zgrupowane w skupiska, segmentarne (>2 cm3), regionalne, rozproszone, linijne/).
4. Opis zmian struktury sutka (asymetria, zaburzenia architektoniki).
5. Opis ewentualnych objawów dodatkowych (pogrubienie lub wciągnięcie skóry, wciągnięcie brodawki, powiększenie pachowych węzłów chłonnych, poszerzenie naczyń krwionośnych).

Na końcu należy określić charakter opisanych zmian (wnioski) i zalecić dalsze postępowanie takie jak:

1. Bez zmian patologicznych - wskazana kontrolna mammografia za 1-2 lata.
2. Zmiany łagodne - jak wyżej.
3. Zmiany pośrednie, prawdopodobnie łagodne - wskazana kontrolna mammografia za ok. 6 miesięcy, ewentualnie wykonanie projekcji dodatkowych lub USG.
4. Zmiany pośrednie, mogące sugerować raka - wskazana BAC.
5. Zmiany o wysokim prawdopodobieństwie raka - konieczna BAC.

Opracowano na podstawie: Mammografia w diagnostyce raka sutka (pod redakcją Janiny Dziukowej - BelCorp Warszawa 1998).