Nadciśnienie wrotne

Nadciśnienie wrotne to wzrost ciśnienia w układzie wrotnym powyżej 12mm Hg (w nadciśnieniu wrotnym przeważnie wynosi ono 20-30mm Hg) i powstaje wskutek zastoju (mechaniczna przeszkoda) oraz wzrostu oporu dla przepływającej przez układ wrotny krwi.

Anatomia układu wrotnego

Układem wrotnym nazywamy układ tętniczy lub żylny, który z obu swych końców przechodzi w sieć naczyń włosowatych. W przypadku układu wrotnego wątroby stanowi go przede wszystkim żyła wrotna wątroby. Powstaje ona z dopływów żyły krezkowej górnej, żyły krezkowej dolnej oraz żyły śledzionowej.

Ponadto na różnych wysokościach do żyły wrotnej dochodzą: żyła żołądkowa lewa, żyła żołądkowa prawa, żyła przedodźwiernikowa, żyła trzustkowo-dwunastnicza górna tylna, żyła pęcherzykowa i żyła pępkowa. Obszar odpływu krwi skupia w sobie cały przewód pokarmowy (od wpustu żołądka do odbytnicy). We wnęce wątroby żyła wrotna dzieli się na gałąź prawą i lewą, które następnie rozgałęziają się na coraz mniejsze naczynia włosowate. Z sieci naczyń włosowatych wątroby krew odpływa żyłami wątrobowymi do żyły głównej dolnej.

Prawidłowe ciśnienie w układzie wrotnym wynosi 5-10mm Hg.

Legenda: 1-żyła wrotna, 2-żyła krezkowa górna, 3-żyła śledzionowa, 4-żyła krezkowa dolna

Przyczyny nadciśnienia wrotnego

• zakrzepica żyły wrotnej, zakrzepica żyły śledzionowej,
• zakrzepica żył krezkowych,
• ucisk na żyły przez nowotwór lub naciek zapalny,
• przetoki tętniczo-żylne,
• marskość wątroby,
• naciek wątroby przez nowotwór, naciek zapalny,
• hemochromatoza,
• zakrzepica żył wątrobowych (zespół Budda-Chiariego) lub ucisk od zewnątrz,
• choroby serca utrudniające odpływ krwi z żyły głównej dolnej (zaciskające zapalenie osierdzia).

Objawy nadciśnienia wrotnego

• krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego (szczególnie z żylaków przełyku),
• obrzęk i przekrwienie błony śluzowej żołądka (gastropatia wrotna),
• żółtaczka,
• ginekomastia,
• wodobrzusze,
• powiększona śledziona (splenomegalia),
• zmniejszenie liczby krwinek białych, czerwonych oraz płytek krwi,
• poszerzenie naczyń żylnych w obrębie skóry brzucha.

Diagnostyka nadciśnienia wrotnego

• badania laboratoryjne (bilirubina, ALT, ASP, układ krzepnięcia krwi, białko),
• zdjęcie rentgenowskie przełyku z podaniem kontrastu,
• angiografia,
• ultrasonografia (zmiany w wątrobie, poszerzenie żył układu wrotnego),
• badanie dopplerowskie (wzmożony przepływ krwi między układem tętniczym a wrotnym),
• endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego,
• tomografia komputerowa,
• rezonans magnetyczny.

Dorota Kozera

Bibliografia:

• A. Bochenek, M. Reicher: Anatomia człowieka, Tom 3.
• W. Noszczyk: Chirurgia, Tom 2.
• J. E. Skandalakis, S. N. Skandalakis, L. J. Skanadlakis: Anatomia chirurgiczna i technika zabiegów operacyjnych.