Nadciśnienie wrotne
Nadciśnienie wrotne to wzrost ciśnienia w układzie wrotnym powyżej 12mm Hg (w nadciśnieniu wrotnym przeważnie wynosi ono 20-30mm Hg) i powstaje wskutek zastoju (mechaniczna przeszkoda) oraz wzrostu oporu dla przepływającej przez układ wrotny krwi.
Anatomia układu wrotnego
Układem wrotnym nazywamy układ tętniczy lub żylny, który z obu swych końców przechodzi w sieć naczyń włosowatych. W przypadku układu wrotnego wątroby stanowi go przede wszystkim żyła wrotna wątroby. Powstaje ona z dopływów żyły krezkowej górnej, żyły krezkowej dolnej oraz żyły śledzionowej.
Ponadto na różnych wysokościach do żyły wrotnej dochodzą: żyła żołądkowa lewa, żyła żołądkowa prawa, żyła przedodźwiernikowa, żyła trzustkowo-dwunastnicza górna tylna, żyła pęcherzykowa i żyła pępkowa. Obszar odpływu krwi skupia w sobie cały przewód pokarmowy (od wpustu żołądka do odbytnicy). We wnęce wątroby żyła wrotna dzieli się na gałąź prawą i lewą, które następnie rozgałęziają się na coraz mniejsze naczynia włosowate. Z sieci naczyń włosowatych wątroby krew odpływa żyłami wątrobowymi do żyły głównej dolnej.
Prawidłowe ciśnienie w układzie wrotnym wynosi 5-10mm Hg.

Legenda: 1-żyła wrotna, 2-żyła krezkowa górna, 3-żyła śledzionowa, 4-żyła krezkowa dolna
Przyczyny nadciśnienia wrotnego
- zakrzepica żyły wrotnej, zakrzepica żyły śledzionowej,
- zakrzepica żył krezkowych,
- ucisk na żyły przez nowotwór lub naciek zapalny,
- przetoki tętniczo-żylne,
- marskość wątroby,
- naciek wątroby przez nowotwór, naciek zapalny,
- hemochromatoza,
- zakrzepica żył wątrobowych (zespół Budda-Chiariego) lub ucisk od zewnątrz,
- choroby serca utrudniające odpływ krwi z żyły głównej dolnej (zaciskające zapalenie osierdzia).
Objawy nadciśnienia wrotnego
- krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego (szczególnie z żylaków przełyku),
- obrzęk i przekrwienie błony śluzowej żołądka (gastropatia wrotna),
- żółtaczka,
- ginekomastia,
- wodobrzusze,
- powiększona śledziona (splenomegalia),
- zmniejszenie liczby krwinek białych, czerwonych oraz płytek krwi,
- poszerzenie naczyń żylnych w obrębie skóry brzucha.
Diagnostyka nadciśnienia wrotnego
- badania laboratoryjne (bilirubina, ALT, ASP, układ krzepnięcia krwi, białko),
- zdjęcie rentgenowskie przełyku z podaniem kontrastu,
- angiografia,
- ultrasonografia (zmiany w wątrobie, poszerzenie żył układu wrotnego),
- badanie dopplerowskie (wzmożony przepływ krwi między układem tętniczym a wrotnym),
- endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego,
- tomografia komputerowa,
- rezonans magnetyczny.
Dorota Kozera
Bibliografia:
- A. Bochenek, M. Reicher: Anatomia człowieka, Tom 3.
- W. Noszczyk: Chirurgia, Tom 2.
- J. E. Skandalakis, S. N. Skandalakis, L. J. Skanadlakis: Anatomia chirurgiczna i technika zabiegów operacyjnych.